در همایش چشمانداز اقتصادی ایران در سال 1395 کارشناسان به علل شکل گیری بحران رکود در ایران پرداختند. در این باره محسن رنانی اقتصاد ایران را گرفتار در پنج لایه رکودی اقتصاد کلان، ساختاری، نهادی و حاصل از رکود جهانی و کاهش قیمت نفت عنوان کرد و گفت: از بین این پنج لایه رکود، تنها یکی از لایههای آن یعنی رکود اقتصاد کلان در کنترل دولت خواهد بود که در این زمینه ابزار موجود در دست دولت ابزار پولی است که با توجه به سیاستهای کنترل تورم عملا این امکان نیز منتفی است. وی گفت: شواهد نشان میدهد نظام سیاسی ما، دولت و فعالان بخش خصوصی موضوع رکود حاکم بر اقتصاد کشور را دست کم گرفتهاند و همه منتظرند که انشاءالله به نحوی از رکود عبور کنیم.
علل شکل گیری رکود در اقتصاد ایران چیست؟ چگونه می توان بحران رکود را پشت سر گذاشت؟ آیا دولت و نظام سیاسی توجهی به بحران رکود ندارد؟ تبعات این غفلت بزرگ چیست؟
دکتر مهدی پازوکی استاد دانشگاه و کارشناس مسائل اقتصادی در گفتگو با فرارو گفت: «مشکلی که اکنون درباره بحران رکود در اقتصاد کشور وجود دارد این است که مشکلات عدیده ای که از دولت قبل به دولت یازدهم به ارث رسیده است و بی انضباطی های اقتصادی که در سال های گذشته روی داده بر روی نظام تصمیم گیری و تصمیم سازی دولت برای رفع رکود تاثیر گذاشته است.»
وی با بیان اینکه دولت احمدی نژاد در خوش بینانه ترین حالت ربع قرن اقتصاد ایران را عقب برد گفت: «اگرچه برجام اقدام بسیار خردمندانه و قابل دفاعی است و اگر چنین توافقی روی نمی داد اکنون به شرایط نفت در برابر غذا رسیده بودیم، اما یکی از ایراداتی که به دولت جدید وارد است این است که باید بی انضباطی اقتصادی شکل گرفته در دولت قبل که در سه بُعد بی انضباطی مالی، پولی و اداری اقتصاد ایران را فرا گرفته است به سمت نظم اقتصادی سوق می داد.»
وی ادامه داد: «به عبارت دیگر دولت باید بی انضباطی پولی شامل رشد فزاینده بدهی های دولتی و خصوصی به سیستم بانکی را از طریق بانک مرکزی نظم و نسق بدهد. سیستم مالی را از طریق بودجه نظم دهد و بودجه نهادهای غیرضرور که رشد کردند را کاهش دهد و انضباط مالی را از طریق بودجه، سازمان مدیریت و با هماهنگی مجلس به اقتصاد ایران باز گرداند.»
وی افزود: «سوم بازگرداندن انضباط اداری است که در واقع بی انضباطی اداری در دولت گذشته باعث شد ایران یکی از ناعادلانه ترین سیستم های حقوق و دستمزد را در جهان داشته باشد.»
پازوکی درباره چگونگی حل بحران رکود در اقتصاد کشور اظهار کرد: «تنها راه نجات اقتصاد ایران از وضعیت رکود این است که دولت اولا فضای مناسب کسب و کار را ایجاد و دوم اینکه شرایط افزایش سرمایه گذاری را فراهم کند.»
وی ادامه داد: «برای مناسب شدن فضای کسب و کار، دولت باید با قوه قضاییه تعامل و همکاری کند چرا که در این باره قوه قضاییه نقش اصلی، اساسی و بی بدیلی دارد. با این تعامل دولت می تواند فضای مناسب کسب و کار را از طریق افزایش شفافیت، افزایش رقابت و نفی انحصار ایجاد کند.»
وی افزود: «اما برای افزایش سرمایه گذاری که وابسته به فضای کسب و کار است ابتدا باید سرمایه گذاری داخلی صورت گیرد و دولت سیستم بانکی را به سمت افراد کارآفرین و واحدهای موجود هدایت کند. وقتی سرمایه گذاری داخلی شروع به افزایش کرد با توجه به مزیت های اقتصاد ایران (نیروی کار تحصیل کرده ارزان و انرژی ارزان) سیگنالی به سرمایه گذاری خارجی خواهد بود که به جذب سرمایه گذاری خارجی خواهد انجامید.»
این کارشناس مسائل اقتصادی اظهار کرد: «در ایران اتفاقی دیگر هم روی داده که دولت به آن توجهی نداشته است و آن اینکه نهادهای خصولتی بخش مهمی از اقتصاد ایران را در اختیار دارند که دولت باید زمینه شکل گیری انحصار برای این نهادها را متوقف و در مقابل از بخش خصوصی حمایت کند.»
پازوکی درباره علل شکل گیری بحران رکود در ایران گفت: «من با عواملی که برای شکل گیری رکود در ایران گفته شده که شامل عوامل داخلی و خارجی است موافقم منتهی دولت نباید فراموش کند گروههایی که از رانت تحریم برخوردار بودند امروز مخالف سیاست های دولت روحانی هستند.»
وی ادامه داد: «امروز تیتر برخی رسانه ها کاملا در راستای سیاه نمایی و تشدید رکود است و سیگنال های منفی درباره اقتصاد ایران ارسال می کنند. از این منظر به نظر می رسد روابط عمومی و تیم رسانه ای دولت به شدت ضعیف است و شاید بتوان گفت یکی از ضعیف ترین تیم های رسانه ای در تاریخ دولت های بعد از انقلاب مربوط به دولت یازدهم است.»
وی افزود: «آقای روحانی باید بداند بعد از خداوند متعال بزرگ ترین سرمایه وی مردم هستند؛ لذا دولت باید با مردم صادق باشد و واقعیت ها را بیان کند. اگر من جای آقای روحانی بودم گزارش مستندی از بی انضباطی مالی، پولی و اداری که بر سر این کشور آمده است منتشر می کردم و به دانشکده های اقتصاد و علوم اجتماعی ارسال و خواستار تحلیل آن می شدم. یعنی آقای روحانی باید به مردم بگوید کشور را در چه شرایطی تحویل گرفته است، تورم چند درصد بود، خزانه چه شرایطی داشت و بدهی دولت چقدر بود.»
پازوکی در پاسخ به این سوال که دولت باید درباره دریافت مالیات چه سیاستی را در پیش گیرد؟، گفت: «من با افزایش نرخ مالیاتی در شرایط رکود به شدت مخالف هستم اما معتقدم دولت باید مانع فرار مالیاتی شود. ایران یکی از بالاترین نرخ های فرار مالیاتی در دنیا را دارد چنانکه بنا به گزارش رئیس پیشین سازمان مالیات، فرار مالیاتی در ایران 20 درصد تولید ناخالص داخلی کشور است که حدود 180 هزار میلیارد تومان می شود.»
وی افزود: «در این باره راه حل این است که دولت باید گستره مالیاتی را افزایش دهد یعنی معافیت مالیاتی به سمت صفر حرکت کند و از فرار مالیاتی نیز جلوگیری شود که در این صورت مالیات می تواند مهم ترین منبع درآمدی دولت باشد.»
مهدی پازوکی:سهام عدالت در زمان های خاص سود داد/به کارشناسان سازمان مدیریت سکه دادند،از سازمان بروند
مهدی پازوکی می گوید: هرگونه انحصار در اقتصاد فسادآور است و موجب توسعه نیافتگی می شود.
به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین،مهدی پازوکی مهمان کافه خبر در ادامه سخنان خود درباره بررسی ریشه های فساد در اقتصاد گفت: من اعتقاد دارم ریشه بیشتر مفاسد، اقتصاد دولتی است؛اما این بدان معنی نیست که بخش خصوصی مشکل ندارد.
او با بیان اینکه تولید ناخالص داخلی ایران (GDP ) براساس برابری قدرت خرید( PPP ) حدود هزار دلار است و این عدد در ژاپن 5 هزار دلار است،تصریح کرد: این درحالی است که مثلا تعداد شعب بانکی در ژاپن نصف ایران است.واقعا این میزان شعبه بانک چه کمکی به توسعه اقتصاد می کند؟ درحالی که تعداد زیاد شعب بانکی به عدم شفافیت و فساد منجر می شود.
وی ریشه فساد را اقتصاد دولتی و رانتی ذکر کرد و خاطرنشان کرد: هرگونه انحصار در اقتصاد فساد به دنبال خواهد داشت،زیرا رانت خود انحصار است؛اخیرا" آگهی مناقصه شرکت مخابرات منتشر شده ،این آگهی از نظر من مشکوک است! من به عملکرد آقای پژویان زمانی که ایشان رییس شورای رقابت بود متعرض بودم چون واگذاری شرکت مخابرات براساس اصول رقابتی نبود.
این کارشناس اقتصادی معتقد است که اگرفعالیت و واگذاری مخابرات انحصار وجود نداشت، رقابت واقعی در حوزه مخابرات شکل می گرفت. بنابراین این اقتصاد دولتی است که سبب شده خصوصی سازی واقعی در ایران شکل نگیرد.
پازوکی با اشاره به عملکرد دولت نهم و دهم ،عنوان داشت: اینکه می گویم آقای احمدی نژاد کشور را به سمت فساد برد،نمونه اش داستان سهام عدالت است؛ بررسی کنید که اعضای هیات مدیره شرکت های سهام عدالت که در31 شکل گرفته اند، چقدر حقوق می گیرند؟ این سئوال است که چرا در برخی برهه های زمانی در دولت قبلی این سهام سود داد و بعد این سود دهی تعطیل شد!
به گفته وی سهام عدالت 6 سال است که یک ریال سود نداده است.درحالی که اگر در اقتصاد شفافیت باشد،علت سود ندادن مشخص می شود.
شکل گیری طبقه جدید اجتماعی با کمک فساد در اقتصاد
وی با بیان اینکه فساد اقتصادی سبب شده تا یک طبقه جدید در کشور بوجود بیاید،گفت:این طبقه جدید دغدغه تولید ملی را ندارد و حتی بخشی از پول خود رابه خارج از کشور انتقال داده است؛ سرآمد این طبقه جدید هم پدیده بابک زنجانی بود.متاسفانه هنوز این شبهه وجود دارد که بخش از پشتیبانان بابک زنجانی مسئولیت دارند و تا روزی که افشا نشوند ریشه فساد خشکیده نخواهد شد.
این اقتصاددان تاکید کرد: باید این سیستم غلط اصلاح شود،زیرا سلامت یک جامعه عامل توسعه یافتگی است.
او در ادامه به علل انحلال سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور در دولت نهم اشاره کرد و یادآورشد: آقای احمدی نژاد به کارشناسان سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور، سکه می داد که سازمان را ترک کنند! زیرا کارشناسان سازمان مدیریت و برنامه ریزی در جلسات دولت با علم و اطلاعات و آمار که ابزار این سازمان است، حرف می زدند و رییس دولت خوشش نمی آمد.
پازوکی با بیان اینکه دولت قبل نیروهای کارآمد را از سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور دور کرد،گفت: هزاران میلیارد پول هزینه مطالعه توسعه اقتصاد اسلامی شد،برای این کار موسسه تحقیقاتی ایجاد شد،اما امروز مشخص نیست عملکرد این موسسه چیست؟ من امروز به عنوان یک شهروند مدعی ام که نتیجه این تحقیقات درباره اقتصاد اسلامی چه شد؟
او با تاکید براینکه تفکر آقای احمدی نژاد و حامیانش آینده را تیره و تار نشان می دهند،گفت:درحالی که آینده ایران فوق العاده زیباست.حداقل 10 الی 12 سال آینده نسل جدید به دلیل تحولی که در آی تی بوجود آمده نسل پیشرویی خواهد بود.
این اقتصاددان با تاکید براینکه اقتصاد و حقوق هر دو علم محسوب می شوند و در ارتباط با یکدیگر هستند،خاطرنشان کرد: سئوالم از قوه قضاییه این است که آقای مرتضوی که از دانشگاه آزاد یکی از شهرستانهای یزد لیسانس گرفته، چگونه همسرشان 9 میلیارد تومان وثیقه برای آزادی موقت وی تهیه کرده است؟ از کجا آورده؟ این حق من است که بپرسم.این مسایل شفافیت اقتصاد توامان است .
پازوکی ازدیگر ریشه های فساد را فرارهای مالیاتی ذکر کرد و گفت: قرار بود در برنامه چهارم که آقای احمدی نژاد آن را قبول نداشت، نیمی از درآمد کشور از مالیات تامین شود که این اتفاق نیفتاد.در برنامه پنجم که دولت ایشان نوشت،این موضوع مجددا مورد تاکید قرار داد اما نتیجه چه شد؟ نتیجه این بود که بنا به گفته رییس سازمان مالیاتی دولت قبلی 25 درصد تولید ناخالص داخلی GDP فرار مالیاتی داریم؛این عدد یعنی 250 میلیارد تومان!
وی افزود: تمام بودجه عمرانی کشور حتی نصف این عدد هم نمی شود،اما به این راحتی فرار مالیاتی صورت می گیرد.باید مشخص شود که چه کسانی مالیاتی نمی دهد ؟ درحالی که باید کسی که درآمد دارد، مالیات بدهد.
وی ادامه داد: اگر پایان دولت شیخ حسن روحانی شاخص های اقتصادی به شاخص های آخر دولت آقای خاتمی برسد،باید مجسمه آقای روحانی را بسازند!
11 بهمن 94
پرداخت یارانه ها، اشتباه فاحش دولت دهم !
تشدید تحریم ها در سال 90 و تبع آن محدود شدن درآمد های دولت دهم باعث شد که این دولت برای تامین مبلغ مورد نیاز خود برای پرداخت یارانه اقداماتی مانند گران کردن ارز را انجام دهد.
اتاق خبر- محمد حسن گودرزی: طرح هدفمندی یارانه ها با وجود تمام انتقاداتی که به آن از سوی کارشناسان شده است همچنان در حال اجرا است. عده زیادی از منتقدان و کارشناسان اقتصادی این طرح را طرحی شکست خورده از همان ابتدا می دانند. این افراد معتقد هستند که علیرغم اینکه این طرح روی کاغذ طرحی موفق بود دولت دهم در اجرای آن موفق عمل نکرد چرا که پرداخت یکسان یارانه که از آن به عنوان آوردن پول نفت بر سر سفره های مردم نام برده می شد باعث شد که دولت با مشکلات بسیاری در تامین منابع مالی اجرای این طرح مواجه شود.
تشدید تحریم ها در سال 90 و تبع آن محدود شدن درآمد های دولت دهم باعث شد که این دولت برای تامین مبلغ مورد نیاز خود برای پرداخت یارانه اقداماتی مانند گران کردن ارز را انجام دهد. نتیجه این امر بروز تورم 45 درصدی، رشد اقتصادی منفی و بروز نارضایتی در میان اقشار مختلف جامعه شد. ضمن این که مبلغ یارانه همچنان بدون تغییر 45500 تومان بود و به دلیل تورم بالا این مبلغ بسیار ناچیز می نمود.
دولت یازدهم بعد از روی کار آمدن میراث دار مشکلات اقتصادی ناشی از بی برنامگی دولت دهم بود. با این حال دولت یازدهم تصمیم به اجرای فاز دوم این طرح گرفت اما برای کم کردن فشار اقتصادی ناشی از پرداخت یارانه ها از مردم درخواست کرد که به طور داوطلبانه از دریافت یارانه انصراف دهند. علیرغم تبلیغات بسیار، درصد بسیار کمی از مردم از دریافت یارانه انصراف دادند و براساس گزارش خبرگزاری تسنیم، طبق اعلام معاونان محمد باقر نوبخت ریاست سازمان مدیریت و برنامه ریزی دولت یازدهم در حدود ۷٫۵ میلیون نفر از مردم در سال 1393 از دریافت یارانه نقدی در فاز دوم انصراف دادهاند.
مهدی پازوکی استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی معتقد است که این طرح اشتباه بزرگ دولت دهم و در جهت اهداف سیاسی و پوپولیستی این دولت بود. وی همچنین معتقد است که اجرای این طرح باید به سرعت متوقف و سازوکار جدیدی برای کمک به اقشار کم درآمد جامعه بنیان گذاری شود.
دولت راهی جز توقف پرداخت یارانه ندارد!
مهدی پازوکی کارشناس مسائل اقتصادی در پاسخ به سوالی در مورد هدفمند کردن یارانه ها و مشکلات دولت در اجرای آن، این برنامه را اشتباه فاحش دولت دهم خواند و از آن انتقاد کرد.
پازوکی در گفت و گو با اتاق خبر با بیان اینکه تنها افراد تحت پوشش نهادهای حمایتی مانند بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی(ره) باید یارانه دریافت کنند، از پرداخت یکسان و همگانی یارانه ها انتقاد کرد و گفت: به نظر من تنها افرادی که از نظر درآمد در سه دهک پائینی جامعه هستند باید یارانه دریافت کنند. متاسفانه دولت در حال حاضر راهی جز اجرای آن ندارد. اما زمان حذف آن با توجه به شرایط فعلی کشور در حال حاضر مناسب نیست زیرا در صورتی که این کار در شرایط فعلی صورت بگیرد موجب به قدرت رسیدن نیرو های تندرو خواهد شد و این کار برای امنیت ملی کشور خطرناک است.
استاد اقتصاد دانشگاه علامه طباطبائی بهترین زمان ممکن برای حذف کامل پرداخت یارانه به مردم را شهریور 1396 دانست و ادامه داد: ما باید اقتصاد کشور را اصلاح کنیم. در کدام کشور دنیا دولت به این شکل به مردم یارانه می دهد؟ در بودجه امسال دولت موظف است حدود 30 هزار میلیارد تومان برای حقوق بازنشستگان کشوری و لشگری به صندوق حمایت از بازنشستگان بپردازد. از طرف دیگر حقوق معلمین، فرهنگیان و کارمندان دولت را بپردازد. در این میان یارانه 42500 میلیون تومان از بودجه کشور را به خود اختصاص می دهد و این در حالی است که تنها 60 درصد بودجه عمرانی کشوربرای اجرای طرح های عمرانی تحقق پیدا می کند.
وی ادامه داد: در کجای دنیا به افراد ثروتمند یارانه اختصاص پیدا می کند؟ یارانه حق افراد نیازمند است اما می بینیم که در حال حاضر به افرادی که از نظر درآمد در دهک های بالای جامعه هستند نیز یارانه داده می شود و در حدود 76 میلیون از 79 میلیون نفر از جمعیت ایران یارانه بگیر باشند.
این کارشناس مسائل اقتصادی با اعلام اینکه یارانه ای که در چند سال گذشته پرداخت شده است چیزی بیش از دوبرابر کل بودجه عمرانی کشور بوده است، گفت: در حال حاضر دولت به سیستم بانکی مبالغ هنگفتی را بدهکار است. این مبلغ به گفته وزیر اقتصاد 396 هزار میلیون تومان است که شامل بدهی های دولت به بانک ها و پیمانکاران بخش خصوصی است.
پازوکی با تاکید برمشکلات اقتصاد کشور از طراحی سیستم حمایتی جدیدی برای دهک های پائین جامعه دفاع کرد و گفت: در اقتصاد کشور دو کار باید انجام شود. مانند همه جای دنیا از افراد حقیقی و حقوقی که درآمدهای بالا دارند مالیات اخذ شود و در این میان سیستم تامین اجتماعی کارآمد مانند کشورهای اسکاندیناوی که از ادغام سازمان های خیریه و حمایتی دولتی به وجود آمده باشد تشکیل شوند. زیرا در هیچ کجای دنیا این تعداد سازمان خیریه و حمایتی دولتی وجود ندارد.
این کارشناس مسائل اقتصادی در پایان با ذکر مثالی از نروژ و ذخایر ارزی این کشور گفت: ما باید از تجربیات کشورهای پیشرفته استفاده کنیم. متاسفانه ما کشور را بسیار گران اداره می کنیم و این به این دلیل است که مدیران اقتصادی کشور تفکرات سنتی دارند وسعی در اداره یک کشور صنعتی با مدیریت سنتی دارند و به همین دلیل دچار تضاد و درنتیجه بروز مشکل در اقتصاد کشور می شوند.
- نویسنده : یزد فردا
- منبع خبر : خبرگزاری فردا
سهشنبه 02,سپتامبر,2025